تمرین کاوش کنید شیمی یازدهم صفحه 20
درباره اینکه «کدام فلز واکنشپذیرتر است؟» کاوش کنید.
مواد و وسایل: میخ آهنی، مس (II) سولفات، آب مقطر، بشر.
1. درون بشری تا یک سوم حجم آب بریزید و نصف قاشق چای خوری مس (II) سولفات به آن بیفزایید و آن را هم بزنید تا محلول آبی رنگ به دست آید.
2. دو عدد میخ آهنی درون بشر بیندازید و مدتی صبر کنید.
3. مشاهدههای خود را بنویسید.
4. اگر فرآوردههای واکنش انجام شده، فلز مس و محلول آهن (II) سولفات باشند، معادلهی نمادی واکنش را بنویسید.
5. از این آزمایش چه نتیجهای میگیرید؟
6. به نظر شما کدام فلز واکنشپذیرتر است؟ برای درستی دلیل خود، شواهد تجربی ارائه کنید.
پاسخ و توضیح آزمایش 2 تمرین کاوش کنید صفحه 20 شیمی یازدهم
این آزمایش یک واکنش $\mathbf{\text{جایگزینی یگانه}}$ بین $\mathbf{\text{آهن } (Fe)}$ و $\mathbf{\text{یون مس } (Cu^{2+})}$ را نشان میدهد و به شما کمک میکند تا $\mathbf{\text{فعالیت نسبی فلزات}}$ را از طریق مشاهدات تجربی مقایسه کنید. 🧪
---
## 3. مشاهدهها
پس از مدتی صبر کردن (چند ساعت یا یک روز)، مشاهدههای زیر رخ میدهد:
1. **ظاهر میخ:** یک لایهی $\mathbf{\text{قهوهای مایل به قرمز}}$ (رنگ مس) روی سطح میخهای آهنی تشکیل میشود.
2. **ظاهر محلول:** $\mathbf{\text{شدت رنگ آبی}}$ محلول (ناشی از $\mathbf{Cu^{2+}}$) $\mathbf{\text{کاهش}}$ مییابد و محلول به تدریج به سمت رنگ $\mathbf{\text{سبز کمرنگ}}$ (ناشی از $\mathbf{Fe^{2+}}$) میرود.
---
## 4. معادلهی نمادی واکنش
در این واکنش، فلز فعالتر ($athbf{Fe}$) جایگزین یون فلز کمفعالتر ($athbf{Cu^{2+}}$) در محلول میشود:
$$\mathbf{Fe(s) + CuSO_4(aq) \rightarrow Cu(s) + FeSO_4(aq)}$$
* $\mathbf{\text{یونی خالص:}} \mathbf{Fe(s) + Cu^{2+}(aq) \rightarrow Cu(s) + Fe^{2+}(aq)}$
---
## 5. نتیجهگیری از آزمایش
* **نتیجهگیری اصلی:** چون $\mathbf{\text{آهن } (Fe)}$ توانست $\mathbf{\text{یون مس } (Cu^{2+})}$ را از محلول خارج کرده و به جای آن بنشیند (به $\mathbf{Fe^{2+}}$ تبدیل شود)، این بدان معنی است که $\mathbf{\text{آهن تمایل بیشتری به از دست دادن الکترون}}$ و تبدیل شدن به یون دارد.
* **قانون جایگزینی:** $\mathbf{\text{فلز فعالتر میتواند یون فلز کمفعالتر را از محلول جدا کند.}}$
---
## 6. مقایسهی واکنشپذیری و شواهد تجربی
**پاسخ:** فلز **آهن ($athbf{Fe}$)** واکنشپذیرتر است.
**شواهد تجربی برای درستی:**
1. **جایگزینی یونها:** $\mathbf{\text{آهن }}$ ($athbf{Fe}$) توانست جای $\mathbf{\text{یونهای مس }}$ ($athbf{Cu^{2+}}$) را در محلول بگیرد (زیرا $athbf{Fe}$ الکترونهای خود را آسانتر از $athbf{Cu}$ از دست میدهد).
2. **تغییرات رنگ:** $\mathbf{\text{لایه مس}}$ ($athbf{Cu}$) روی $\mathbf{\text{میخ آهنی}}$ (مشاهدهی $athbf{1}$) و $\mathbf{\text{کمرنگ شدن رنگ آبی محلول}}$ (مصرف $athbf{Cu^{2+}}$) هر دو شاهدی بر انجام واکنش و $\mathbf{\text{فعالیت بیشتر آهن}}$ نسبت به مس هستند. ⚡